MUCHA DOMOWA Musca domestica L.
Ze wszystkich owadów najbardziej nam dokuczają wszędobylskie muchy,
wśród których najbardziej znana i pospolita jest mucha domowa. Od
dawna towarzyszy człowiekowi i z nim rozprzestrzeniła się szeroko po
całym świecie. Występuje wszędzie tam, gdzie żyją ludzie i żywi się tym
samym pokarmem, co człowiek. Muchy pojawiają się w naszych
pomieszczeniach już w maju, ale w ilościach plagowych występują w lipcu
i sierpniu.
Muchy składają jaja na śmieci, odpady kuchenne, kał, obornik, w
gnojowicę świo, w odchody drobiu i innych zwierząt domowych. Jeśli w
pomieszczeniu temperatura powietrza waha się od 17 do 20oC, wówczas
po 8-15 godzinach ze złożonych jaj wylęgają się larwy. Larwy, zwane
czerwiem, intensywnie żerują, szybko rosną i stopniowo zamieniają swój
pokarm, w którym bytują, w półpłynną masę. Larwy linieją trzykrotnie.
Starsze larwy przemieszczają się tuż pod powierzchniową warstwą kału
drobiu, gnojowicy lub obornika, a następnie porzucają wilgotne
środowisko i przechodzą do suchych miejsc, takich jak piasek, suchy
nawóz, szpary w ścianach, worki po paszy, w których przepoczwarczają
się. Rozwój poczwarki trwa około 5 dni w temperaturze 20oC. Z
poczwarek wychodzą osobniki dorosłe muchy, które już po dobie mogą
łączyd się w pary. Samica kopuluje jeden raz w życiu, natomiast samce
łączą się wiele razy z różnymi samicami.
Zimują poczwarki i osobniki dorosłe w pomieszczeniach zamkniętych. W
okresie zimy nie odżywiają się i nie rozmnażają się. Tylko w ogrzewanych
pomieszczeniach inwentarskich (np. w brojlerniach) muchy rozmnażają
się przez cały rok, dając szereg pokoleo. Czas rozwoju jednego pokolenia
muchy zależy wyraźnie od temperatury i waha się od kilkunastu dni do 2
miesięcy.
Muchy są bardzo płodne. Samica składa w ciągu życia do 600 jaj w 5-6
porcjach po około 100-150 jaj, najchętniej w nawozie kurzym, ale
również na każdej substancji organicznej ulegającej fermentacji. W ciągu
jednego sezonu może powstad 10-14 pokoleo szkodnika. Jedna para
much domowych, gdyby nie były niszczone przez wrogów naturalnych i
niekorzystne czynniki środowiska, dałaby w ciągu roku 1019 osobników
potomnych, które pokryłyby kulę ziemską warstwą 14 m grubości!
Muchy żyją latem do 40 dni i są ciepłolubne. Chętnie gromadzą się w
miejscach ciepłych i oświetlonych. Ruchliwośd much zależy od
temperatury otoczenia: w temperaturze 7-8oC są nieruchliwe, przy 9oC
już chodzą, a przy 12oC i wyższej temperaturze fruwają. Latają wtedy
szybko, dając do 200 uderzeo skrzydłami na sekundę. Pokonują w
poszukiwaniu pokarmu odległości do 4 km.
Muchy odbierają zapachy pokarmu czułkami. W niewielkich zagłębieniach w czułkach znajdują się drobne
włoski czuciowe wyłapujące i rozróżniające zapachy, np. kurzaku, rozkładającego się mięsa lub warzyw,
które to zapachy mucha zdecydowanie preferuje. Muchę domową silnie przyciąga też amoniak. Gdy mucha
odkryje pokarm, siada na nim po to, by sprawdzid, czy jest dla niej jadalny. Rozpoznaje to drobnymi
włoskami smakowymi rozmieszczonymi na stopach odnóży i na tarczy aparatu gębowego. Następnie
rozwija spiralnie zwinięty aparat gębowy (ryjek), bada nim raz jeszcze znaleziony okruch pożywienia i zjada.
Muchy przyjmują pokarm co godzinę. W ciągu doby mucha oddaje kał i “wyrzuca” ślinę ponad 50 razy,
brudząc ściany i szyby w pomieszczeniach mieszkalnych i inwentarskich.
Mucha domowa nie kłuje i nie wysysa krwi, ale daje się we znaki swym natręctwem. Przy masowych
pojawach strasznie dokucza ludziom i zwierzętom, gdy wyjada pot, wydzieliny błon śluzowych, krew i inne
wycieki z ran ludzi i zwierząt. Muchy lepią się również całymi setkami do oczu i nozdrzy pasących się
zwierząt, które je tym bardzo niepokoją.
Larwy muchy domowej odżywiają się wszelkimi substancjami organicznymi, zwykle będącymi w stanie
rozkładu. Występują licznie w odpadach, nawozie, wszelkich gnijących produktach, także w glebie. Larwy i
dorosłe owady najpierw rozpuszczają pożywienie śliną lub zwróconymi sokami trawiennymi, a następnie
pobierają nadtrawiony płynny pokarm. Do naszej żywności i paszy wprowadzają zarazki chorobotwórcze,
gdyż na ich ciele występują miliony mikroorganizmów.
Mucha domowa jest przenosicielem (wektorem) wielu drobnoustrojów chorobotwórczych, gdyż siada nie
tylko na produktach spożywczych, lecz również na odchodach i padlinie. Przenosi chorobotwórcze bakterie
durów, czerwonki, wąglika, czynniki chorobotwórcze powodujące poliomyelitis, zapalenie spojówek, a także
formy inwazyjne pasożytów (np. jaja owsików). Jest ona ponadto żywicielem pośrednim dla larw niektórych
tasiemców (Choanotaenia infundibulum, Davainea cesticillus) i nicieni. Jej larwy można znaleźd nawet w
ranach zwierząt, gdy przypadkiem trafią tam jaja składane przez samice w różnych miejscach.
Mucha domowa (Musca domestica) od dawna towarzyszy człowiekowi i razem z nim rozprzestrzeniła się
szeroko po całym świecie. Występuje wszędzie tam, gdzie żyją ludzie i żywi się tym samym pokarmem, co
człowiek. Przebywa wokół nas i naszych zwierząt inwentarskich, którym bardzo dokucza.
Muchy domowe znamy dobrze. Wiemy, że nie są to duże owady. Mają ciało długości 7-9 mm, z szarym
tułowiem, na którym są podłużne jasne linie. Na odwłoku od strony grzbietowej widad czarny pasek. Jaja
much są białe, owalne, długości 1-1,5 mm. Białe larwy zwane czerwiem osiągają do 15 mm długości i mają
charakterystyczny stożkowaty kształt; przedni ich odcinek ciała jest zwężony, a tylny rozszerzony.
Poczwarka muchy zwana bobówką jest ciemnobrunatna, długości do 8 mm.
Muchy pojawiają się w pomieszczeniach inwentarskich wiosną, ale w większych liczbach występują latem,
w lipcu i sierpniu. Były jednak lata, jak np. w ostatnim sezonie, kiedy muchy licznie występowały już w maju.
W rozwoju much wyróżnia się następujące stadia: jajo, larwa, poczwarka i osobnik dorosły. Muchy składają
drobne jaja (około 1 mm długości) na wilgotne śmieci, odpady kuchenne, na kał, obornik, w gnojowicę świo,
w odchody drobiu i innych zwierząt domowych. W ciągu życia samica może złożyd 5-6 złóż po 75-150 jaj.
Jeśli w pomieszczeniu temperatura powietrza waha się od 17 do 20oC, wówczas już po 8-15 godzinach ze
złożonych jaj wylęgają się larwy. Larwy, zwane czerwiem, intensywnie żerują, szybko rosną (osiągając
długośd 7-10 mm) i stopniowo zamieniają swój pokarm, w którym bytują, w półpłynną masę. Larwy linieją
trzykrotnie. Starszy czerw przebywa tuż pod powierzchniową warstwą kału, gnojowicy lub obornika. W
koocu dorosłe larwy porzucają wilgotne środowisko i przechodzą do suchych miejsc, takich jak piasek, suchy
nawóz, szpary w ścianach, worki po paszy, w których przepoczwarczają się. Rozwój poczwarki, zwanej
bobówką, trwa około 5 dni w temperaturze 20oC. Z poczwarek wychodzą osobniki dorosłe muchy, które już
po dobie mogą łączyd się w pary. Samica kopuluje jeden raz w życiu, natomiast samce łączą się wiele razy z
różnymi samicami.
Zimują osobniki dorosłe w pomieszczeniach zamkniętych. W okresie zimy nie odżywiają się i nie rozmnażają
się. Tylko w ogrzewanych pomieszczeniach inwentarskich (np. w kurnikach lub w chlewniach dla macior)
muchy rozmnażają się ciągle. W ciągu roku, w zależności od przebiegu pogody, powstaje kilka-kilkanaście
pokoleo tego dokuczliwego szkodnika. Czas rozwoju jednego pokolenia muchy zależy wyraźnie od
temperatury i waha się od kilku dni do 2 miesięcy.
Muchy są bardzo płodne. Samica składa w ciągu życia średnio 600 jaj (od 350 do 900 jaj), najchętniej w
nawozie i w odpadkach kuchennych, ale również na każdej substancji organicznej ulegającej fermentacji.
Jeśli wszystkie potomne muchy przeżyją, to od pary kwietniowych much już w sierpniu będziemy mied aż
191.010.000.000.000.000.000 much, które pokryją kulę ziemską warstwą grubości 14 metrów. Tak wyliczył
C. Hodge w 1911 r. Inny entomolog i matematyk, dr H. A. Ambrose nie był aż tak wielkim optymistą.
Stwierdził on, że pokryją kulę ziemską warstwą grubości tylko 75 centymetrów. Wystarczy i tyle.
Muchy żyją latem do 30 dni i są ciepłolubne. Chętnie gromadzą się w miejscach ciepłych i oświetlonych.
Aktywnośd much zależy od temperatury otoczenia: w temperaturze 7-8oC są nieruchliwe, przy 9oC już
chodzą, a przy 12oC i wyższej temperaturze latają z szybkością 20-30 km na godzinę, dając do 200 uderzeo
skrzydłami na sekundę. Pokonują w poszukiwaniu pokarmu odległości do 4 km.
Muchy odbierają zapachy pokarmu czułkami. W niewielkich zagłębieniach w czułkach znajdują się drobne
włoski czuciowe wyłapujące i rozróżniające zapachy, np. rozkładającego się mięsa lub warzyw, woo kurzaku,
które to zapachy mucha zdecydowanie preferuje. Muchę domową silnie przyciąga też amoniak. Gdy mucha
odkryje pokarm, siada na nim po to, by sprawdzid, czy jest dla niej jadalny. Rozpoznaje to drobnymi
włoskami smakowymi rozmieszczonymi na stopach odnóży i na tarczy aparatu gębowego. Następnie
rozwija spiralnie zwinięty aparat gębowy (ryjek), bada nim raz jeszcze znaleziony okruch pożywienia i zjada.
Muchy przyjmują pokarm co godzinę. W ciągu doby mucha oddaje kał i wyrzuca ślinę ponad 50 razy,
brudząc ściany, żarówki i szyby w pomieszczeniach mieszkalnych i inwentarskich.
Larwy muchy domowej odżywiają się wszelkimi substancjami organicznymi, zwykle będącymi w stanie
rozkładu. Występują licznie w odpadkach, nawozie, wszelkich gnijących produktach, także w glebie. Larwy i
dorosłe owady najpierw rozpuszczają pożywienie śliną lub zwróconymi sokami trawiennymi, a następnie
pobierają nadtrawiony płynny pokarm. Do żywności wprowadzają zarazki chorobotwórcze, gdyż na ich ciele
można znaleźd miliony mikroorganizmów: chorobotwórcze wirusy, bakterie i grzyby.
Mucha domowa jest przenosicielem (wektorem) wielu drobnoustrojów chorobotwórczych, gdyż siada nie
tylko na produktach spożywczych, lecz również na odchodach i padlinie. Przenosi chorobotwórcze bakterie
durów, czerwonki, wąglika, czynniki chorobotwórcze powodujące poliomyelitis, zapalenie spojówek, a także
formy inwazyjne pasożytów (np. jaja owsików). Jest ona ponadto żywicielem pośrednim dla larw niektórych
tasiemców i nicieni. Jej larwy można znaleźd nawet w ranach zwierząt, gdy przypadkiem trafią tam jaja
składane przez samice w różnych miejscach.
Automated page speed optimizations for fast site performance